Αναρτήθηκε: Παρασκευή 11 Ιανουαρίου 2013
Δημοσιεύτηκε στο Patrasnews.com
Πάτρα:Τα μυστικά της Αχαϊκής Πρωτεύουσας (Αρχικός Τίτλος)
απολαμβάνοντας ένα εσπρεσάκι(!) με την παρέα μου σε ένα φοιτητικό στέκι δίπλα στο ακόμη μισό-θαμμένο (δεν είχε γίνει μεγάλο μέρος της ανασκαφής του ακόμη) αρχαίο ρωμαϊκό στάδιο των Πατρών.
Οι συζητήσεις ήταν περί ανέμων και υδάτων, γενικού φοιτητικού ενδιαφέροντος, δηλαδή πλήξη και ανία..μέχρι που ένα παιδί από την παρέα, από περί ανέμων και υδάτων πέρασε στα περί φαντασμάτων..! Όπα,λέω εδώ είμαστε!
Πως το έφερε η συζήτηση...είχαμε και ένα πατρινό μαζί μας ο οποίος άρχισε να μας διηγείται ιστορίες μυστηρίου της πόλης που διαμέναμε. 'Αρχισε να λέει για την ύπαρξη ενός φαντάσματος, γυναικείου για την ακρίβεια, με την ονομασία Πατρινέλλα, το οποίο τριγυρνούσε στην Περιοχή της αρχαίας Ακρόπολης της Πάτρας (σημερινή Αρόη, Δασύλλιο). Επρόκειτο για ένα 'καλό' στοιχειό το οποίο προστάτευε την Πάτρα από επιθέσεις εχθρών και από λοιμούς και ασθένειες. Ακόμη μας ανέφερε για φήμες περί ύπαρξης στοών που ενώνουν το Κάστρο της Πάτρας με αυτό του Ρίου καθώς και την Πλατεία των Ψηλών Αλωνίων με την Εκκλησία του Αγίου Ανδρέα. Μάλιστα υποστήριξε ότι στη στοά που καταλήγει στο φρούριο του Ρίου, είχε θεαθεί σε κάποιον γνωστό του μία γοργόνα!!!!! (ασχολίαστο).
Για να μην τα πολυλογώ αναφέρθηκαν αρκετά εκείνη την μέρα. Παρόλο που δεν είμαι άνθρωπος που δέχεται τα πράγματα αμάσητα, το κλίμα εκείνης της μέρας με είχε μεταφέρει σε κόσμους φανταστικούς, κόσμους που είχα να ζήσω σχεδόν από τα παιδικά μου χρόνια.
Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι ενημερώσει τον αναγνώστη σχετικά με την Ιστορία της Πάτρας και να διαλευκάνει τα περί μύθων και θρύλων αυτής.
'Αποψη της πόλεως σε χαλκογραφία του Giacomo Rossi (1687)
Ιστορική αναδρομή της Πάτρας.
Η Πάτρα κατά τα αρχαία χρόνια χωριζόταν σε τρεις περιοχές: Την Αρόη (είναι η σημερινή περιοχή της Ακρόπολης), την Ανθεία (περιοχή Εγλυκάδος) και την Μεσάτιδα (περιοχή Γηροκομειό). Οι πρώτοι αποικιστές της περιοχής ήταν οι Πελασγοί και έπειτα ακολούθησαν οι Ίωνες. Ο πρώτος οικισμός ιδρύθηκε από τον Εύμηλο, ο οποίος αποτέλεσε και τον πρώτο βασιλιά της περιοχής. Στα τέλη του 15ου αιώνα ο Τριπτόλεμος, υιός του βασιλιά της Ελευσίνας ήρθε στην περιοχή της Πάτρας και δίδαξε τον τρόπο της καλλιέργειας στους κατοίκους της. Από εκεί πήρε το όνομα Αρόη που σημαίνει καλλιεργώ, ''Αροώ''.
Ο Παυσανίας στα Αχαϊκά (VI, 18,3) αναφέρει πως ο υιός του Εύμηλου ,ο Ανθείας, οδήγησε το άρμα με τα ιερά φίδια του Τριπτόλεμου, με σκοπό να σπείρει και τελικά σκοτώθηκε και έτσι ονομάστηκε η περιοχή Ανθεία. Όσον αφορά την περιοχή της Μεσάτιδος λέγεται ότι σε αυτήν ανατράφηκε ο Θεός Διόνυσος, ο οποίος και λατρευόταν. Γύρω στο 1104 π.Χ. οι Αχαιοί εκδιώχθηκαν από την περιοχή της Αργολίδας και Λακωνίας και προχώρησαν προς την Αχαΐα. Οι Ίωνες όμως φοβούμενοι μην πάρουν την εξουσία οι Αχαιοί, ενεπλάκησαν σε πόλεμο με αποτέλεσμα νίκη υπέρ των Αχαιών. Αργότερα περί του έτους 1082 π.Χ. ο Πατρέας, ηγέτης αυτών, έκτισε φρούριο στην Περιοχή της Αρόης και της έδωσε την ονομασία Πάτρα.
Η πόλη της Πάτρας διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο κατά το πέρασμα των αιώνων. Περιληπτικά αναφέρω σύντομη ιστορική αναδρομή μέχρι τα χρόνια του τουρκικού ζυγού:
Αρχαία Χρόνια
- Το 800 π.Χ. έχουμε ανατροπή του πολιτεύματος του βασιλιά Ωγύγου σε Δημοκρατία.
- Λίγα χρόνια αργότερα έγινε η δημιουργία της Αχαϊκής Συμπολιτείας.
- Το 462 π.Χ. η Αθήνα κηρύττει τον πόλεμο στην Σπάρτη (η Αχαΐα και το 'Αργος αποτελούν συμμάχους της Αθήνας).
- Το 395-390 π.Χ. η Αχαΐα πολεμά με το μέρος της Σπάρτης (Κορινθιακός πόλεμος-ήττα από τους Θηβαίους).
- Το 367 π.Χ. έχουμε την αναγνώριση της Θηβαϊκής ηγεσίας από τους Αχαιούς.
- Το 340 π.Χ έχουμε συμμετοχή των Αχαιών στην εκστρατεία κατά του Φιλίππου (Μάχη Χαιρώνειας 338 π.Χ.).
- Το 334 π.Χ έχουμε συμμετοχή των Αχαιών στο εκστρατευτικό σώμα του Μέγα Αλέξανδρου κατά των Περσών.
- Το 280 π.Χ έχουμε τη δημιουργία νέας Αχαϊκής συμπολιτείας και 279 π.Χ. γίνεται πόλεμος εναντίον των Γαλάτων (Κάλλιο Φωκίδας).
Ρωμαϊκά Χρόνια
- Το 146 π.Χ έχουμε την μάχη των Πατρινών, Αιγιατών και Δυμαίων εναντίον των Ρωμαίων (Λευκόπετρα Ισθμού).
- Μέχρι το 29 μ.Χ η Πάτρα παραμένει σκλαβωμένη στους Ρωμαίους.
- Από το 29 μ.Χ. η Πάτρα ακμάζει αρκετά.
Βυζαντινά Χρόνια
- Τέλη του 4ου αιώνα έχουμε τη μάχη των Αχαιών με τους Γότθους του Αλάριχου.
- Τον 5ο αιώνα η Πάτρα εξελίσεται σε μεγάλο σταθμό για τα ταξίδια προς την νέα πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας Κωνσταντινούπολη (χρόνια Αυτοκράτορα Θεοδόσιου).
- Τέλη 6ου αιώνα η Πάτρα δέχεται επιδρομές Αβαρών και Σλάβων.
- Έπειτα λεηλατήθηκε από Βούλγαρους, Σαρακηνούς, Νορμανδούς και Ενετούς.
Φράγκο-ενετικά Χρόνια
- Το 1025 μ.Χ. γίνεται επιδρομή των σταυροφόρων και πολιορκία της πόλης.
- Το 1408 μ.Χ. παραχωρείται η Πάτρα στους Ενετούς μέχρι το 1419 μ.Χ.
Τουρκικά χρόνια
- Το 1532 μ.Χ. ο ναύαρχος Ανδρέα Ντόρι (Ισπανοί) κυρίεψε την Πάτρα και ανάγκασε τους Τούρκους να καταφύγουν στην Ναύπακτο.
- Μέσα σε έξι μήνες οι Τούρκοι με νέες ενισχύσεις έδιωξαν τους Ισπανούς και ξαναπήραν την Πάτρα στα χέρια τους.
- Το 1571 γίνεται η ναυμαχία της Ναυπάκτου στην οποία οι Τούρκοι νικήθηκαν και εκδιώχθηκαν.
- Το 1572 όμως υποδουλώνουν ξανά την Πάτρα.
- Το 1603 η Πάτρα λεηλατήθηκε από τους ιππότες της Μάλτας.
- Ακολουθεί μακρόχρονη τουρκοκρατία και συνεχείς εξεγέρσεις και μάχες έως την 3 Οκτωβρίου του 1828 όπου ο Τούρκος φρούραρχος αναγκάστηκε να παραδοθεί στις συμμαχικές δυνάμεις (Γαλλία, Ρωσία, Βρετανία).
Το κάστρο της Πάτρας (σχέδιο Γεωργίου Τσονακίδη).
Ιστορική αναδρομή του κάστρου της Πάτρας.
Το κάστρο της Πάτρας βρίσκεται στο πάνω μέρος της πόλης της Πάτρας σε λόφο όπου υπήρχε ο αρχαίος οικισμός της Αρόης (η σημερινή περιοχή Αρόη βρίσκεται λίγο πιο ψηλά).Το κάστρο κατασκευάστηκε από τον Ιουστινιανό γύρω στο 551 μ.Χ. περίοδος που η Πάτρα άρχισε να συνέρχεται από ένα μεγάλο σεισμό που έγινε την εν λόγω περίοδο και την κατάστρεψε εντελώς. Πριν την κατασκευή του κάστρου (το οποίο πρέπει να επισημάνουμε ότι κτίστηκε πάνω σε ήδη υπάρχοντα αρχαία οικοδομήματα και ναούς) υπήρχε ναός αφιερωμένος στη θεά Αθηνά και στην θεά Λαφρία 'Αρτεμη. Ο κάθε ναός περιείχε χρυσελεφάντινο άγαλμα για την κάθε θεά ενώ μέσα στον χώρο του Κάστρου υπήρχε και μνημείο του Ευρύπυλου. Ο Ευρύπυλος ήταν Θεσσαλός βασιλιάς ο οποίος σταμάτησε το έθιμο κατά το οποίο θυσίαζαν νέους και νέες στην Τρικλαρία 'Αρτεμη (λόγω ιεροσυλίας του ναού της από μία Ιέρεια και ένα νεαρό, με αποτέλεσμα να σταματήσει η καρποφορία στην περιοχή) δωρίζοντας λάρνακα με το άγαλμα του Θεού Διονύσου Αισυμνήτη, το οποίο αποτελούσε λάφυρο από τον πόλεμο της Τροίας.
Διαμέσου των χρόνων το κάστρο πολιορκήθηκε από πολλούς λαούς (Σλάβους, Σαρακηνούς, Βούλγαρους, Νορμανδούς, Φράγκους, Βουρβόνους, Eνετούς, Τούρκους και Έλληνες) με φοβερότερη πολιορκία αυτήν των Σλάβων και των Σαρακηνών το 805 μ.Χ. οι οποίοι και ηττήθηκαν. Το 1205 κυριεύτηκε από τους Φράγκους, το 1318 κυριεύτηκε από το Φερδινάνδο Αραγωνικό, το 1337 από τον Βετράνδο ντε Βω, το 1368 από τη Μαρία των Βουρβόνων, το 1408 μισθώθηκε στους Ενετούς για 5 χρόνια, το 1430 το κυρίεψε ο Κων/ος Παλαιολόγος ενώ το 1460 το κατέλαβε ο Μωάμεθ Β' όπου και έχουμε έναρξη της 1ης Τουρκοκρατίας. Τα επόμενα χρόνια πολιορκήθηκε χωρίς επιτυχία από πολλούς λαούς και το 1686 το κυρίεψαν οι Ενετοί, οι οποίοι και το κράτησαν για 28 χρόνια. Έπειτα το 1715 ήρθε πάλι στα χέρια των Τούρκων και εν τέλει το 1821 πολιορκήθηκε από τους Έλληνες αλλά δεν κατάφεραν να το καταλάβουν παρά μέχρι το 1828 με την πολιορκία του από τον Γάλλο Μαιζόν ο οποίος το παρέδωσε στους Έλληνες το 1829.
Ανασκαφές που έγιναν στην περιοχή του κάστρου έφεραν στο φως εκτός από το αρχαίο οικοδόμημα του Ναού της Λαφρίας 'Αρτεμις , άγαλμα του Μαρσυά (υιός του Ολύμπου), χάλκινο άγαλμα του Λυκίου Απόλλωνα και ένα ακρωτηριασμένο άγαλμα το οποίο βρίσκεται στην νότια πλευρά του τείχους και λένε ότι ανήκει στον Δία ή τον Πατρέα.
Ακόμη την περίοδο της τουρκοκρατίας λένε ότι σωζόταν ένα ανάγλυφο που παρίστανε δύο ακέφαλά πρόσωπα από τα οποία το ένα είχε περιβολή λεοντής. Λένε ότι το πρόσωπο παρίστανε τον Ηρακλή ή το Διόνυσο.
Το άγαλμα του Μαρσυά.
Η είσοδος προς το κάστρο.
Το κάστρο εκ των έσω.
Προς τα ενδότερα του κάστρου (είσοδος απαγορευμένη προς το κοινό).
'Αποψη της Πάτρας από τα τείχη.
Μύθοι και θρύλοι της περιοχής της Πάτρας.
Η Ελλάδα αποτελεί μία χώρα με πολλά κάστρα και το καθένα από αυτά έχει την δικιά του ιστορία, μία ιστορία η οποία περικλείει όλους τους μύθους και τους θρύλους και τις παραδόσεις του κάθε λαού που έχει περάσει από αυτό.
Το κάστρο της Πάτρας δεν έχει και τόσο πλούσια λαογραφία αλλά είναι αρκετά ενδιαφέρον να αναφερθούν τα έστω και τόσο λίγα στοιχεία που κατάφερα να μαζέψω.
Διάφοροι λαογράφοι όπως και ο πολύ γνωστός Νικόλαος Πολίτης αναφέρουν για ένα στοιχειό που τρομοκρατούσε τους κατοίκους στην περιοχή γύρω από το Κάστρο. Το στοιχειό αυτό είχε την ονομασία Πατρινέλλα και λένε πως επρόκειτο για ένα φάντασμα γένους θηλυκού το οποίο εμφανιζόταν όποτε υπήρχε κίνδυνος κάποιας ασθένειας ή όταν υπήρχε κίνδυνος επίθεσης από κάποιον εχθρό ή όταν πέθαινε κάποιο σημαντικό πρόσωπο της περιοχής. Είχαν άμεσα συνδέσει το γενειοφόρο άγαλμα που βρίσκεται στο νότιο τοίχος του κάστρου με τον μύθο αυτό.
Το άγαλμα του Πατρέα ή Δία και κατά τους ντόπιους η Πατρινέλλα.
Οι ντόπιοι υποστήριζαν πως η κατοικία του εν λόγω στοιχειού ήταν νοτιοανατολικά του κάστρου. Δεν το θεωρούσαν επικίνδυνο καθώς λένε ότι τους προστάτευε από όλα τα κακά. Από μαρτυρίες που συνέλλεξα από μεγάλους σε ηλικία Πατρινούς μου ανέφεραν πως το φάντασμα αυτό εμφανιζόταν μερικές μέρες πριν συμβεί κάτι κακό στην πόλη της Πάτρας και υλοποιείτο σε μορφή γριάς γυναίκας που έσερνε αλυσίδες και που ίπταται ένα μέτρο από το έδαφος. Μάλιστα γνωστός μου Πατρινός, μου είπε πως είχε δει το εν λόγω στοιχειό στην περιοχή του Δασυλλίου (100 μέτρα από την είσοδο του κάστρου) όπως ακριβώς περιγράφεται από τους περισσοτέρους. Καθώς οι αναφορές μου φάνταζαν υπερβολικές έκανα μια περαιτέρω έρευνα και έμαθα πως το γενειοφόρο άγαλμα που είχαν συνδέσει με το στοιχειό επρόκειτο για άγαλμα του Δία ή του Πατρέα.
Θεωρώ λοιπόν πως οι κάτοικοι της περιοχής είχαν πλάσει μία φανταστική μεταμόρφωση του αγάλματος σε ήρωα που αντιπροσώπευε την νίκη του Πατρέα έναντι των Ιώνων και την τελική επικράτηση των Αχαιών ή σε άλλες εποχές την νίκη των Ελλήνων έναντι άλλων εχθρών.
Εδώ πρέπει να αναφέρουμε πως οι παλαιοί άνθρωποι είχαν αμυδρή γνώση της ιστορίας και ότι τη γνώριζαν ήταν από προφορική παράδοση, μία παράδοση που αλλοιωνόταν λόγω του ότι ο κάθε λαός προσέθετε στοιχεία που ταιριάζουν στην δικιά του αντίληψη.
Παραδόσεις μιλούν για την ύπαρξη μεγάλου δικτύου στοών που συνδέονται μεταξύ τους και καλύπτουν την περιοχή της Πάτρας. Πολλοί αναφέρουν για στοές που ξεκινούν από το κάστρο και συνδέονται με το φρούριο του Ρίου αλλά και με στοές που οδηγούν κάτω από την εκκλησία του Αγίου Ανδρέα.
Η έρευνα που έκανα για το συγκεκριμένο θέμα ήταν αρκετά χρονοβόρα διότι αφιέρωσα πολύ χρόνο στο να εντοπίσω κάτι που να αποδεικνύει τα λεγόμενα. Στο εσωτερικό του κάστρου δεν κατάφερα να εντοπίσω κάτι εκτός αν υπάρχουν στοές στα ενδότερα του κάστρου τα οποία είναι κλειστά για το κοινό καθώς μου είπαν πως κάνουν έργα και είναι πολύ επικίνδυνο για κάποιον να πάει μέσα.
Από έξω όμως συνάντησα τα εξής περίεργα. Καταπακτές που είναι καλά κλειδωμένες και όσο και αν ρώτησα για αυτές δε κατάφερα να μάθω ποια ήταν η χρησιμότητά τους.
Ακόμη ένα πολύ περίεργο κτίριο δίπλα στο κάστρο για το οποίο ρώτησα άτομα από το τμήμα του δήμου και δεν μου απάντησαν στο τι χρησιμεύει.
Από φωτογραφίες που κατάφερα να βγάλω είδα πως αυτό το κτίριο επικοινωνεί με κάποιον τρόπο με το κάστρο. Ίσως πρόκειται κάτι σαν υδραγωγείο σαν το αρχαίο ρωμαϊκό υδραγωγείο με το οποίο υδρευόταν η Πάτρα. Η Πάτρα σαν πόλη είναι γεμάτη από αρχαία πηγάδια τα οποία με την πάροδο των χρόνων σκεπάστηκαν από οικοδομήματα.
Στην πλατεία Υψηλών Αλωνιών κατάφερα να εντοπίσω κάποιες άλλες στοές, οι οποίες ήταν και αρκετά προσβάσιμες. Εδώ αυτήν τη φορά κατάφερα να πάρω μία απάντηση στο τι χρησίμευαν αυτές οι στοές. Από την υπηρεσία του δήμου που όλος περιέργως βρίσκεται 30 μέτρα από το σημείο της στοάς, μου είπαν πως αυτές ήταν καταφύγιο και ότι οδηγούσαν κάτω από το αρχαίο Ωδείο της Πάτρας. Περίπου δηλαδή μία απόσταση ενός χιλιομέτρου. Για να διαπιστώσω τα λεγόμενα μπήκα μέσα στις στοές. Οι στοές επικοινωνούν μεταξύ τους, δηλαδή όταν κάποιος μπαίνει από τη μία μετά από 50 μέτρα συναντά ένα κεντρικό δωμάτιο που διασταυρώνεται με την είσοδο-έξοδο της άλλης στοάς. Έτσι προς μεγάλη απογοήτευσή μου διαπίστωσα πως οι εν λόγω στοές δεν οδηγούν πουθενά και η χρήση τους αποκλείεται να ήταν καταφύγιο λόγω της στενότητας των χώρων. Θα πρέπει να αναφέρω πως οι στοές βρίσκονται στα σκαλιά που οδηγούν από την Πλατεία Ψηλά Αλώνια προς την οδό τριών Ναυάρχων όπου υπάρχει αναλληματικός τοίχος ρωμαϊκών χρόνων.
Η επόμενη έρευνα μου έγινε στην περιοχή όπου βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Ανδρέα. Ο ναός του Αγίου Ανδρέα κατά την αρχαιότητα ήταν ναός της θεάς Δήμητρας όπου υπήρχαν αγάλματα της θεάς, της Κόρης της και άγαλμα της Γης. Στο πηγάδι όπου στεγάζεται σήμερα το θαυματουργό νερό του Αγίου Ανδρέα υπήρχε πηγή αφιερωμένη στη θεά Δήμητρα η οποία λειτουργούσε ως μαντείο.
Ακόμη στο σημερινό ναό του Παντοκράτορα υπήρχε ιερό του ολυμπίου Διός και ιερό του Απόλλωνα. Οι μετονομασίες των αρχαίων ναών σε χριστιανικές εκκλησίες δεν είναι τυχαίες...Εισερχόμενοι στο πηγάδι της θεάς Δήμητρας συναντάμε επιγραφή που αναφέρεται στο θαυματουργό νερό του Αγίου Ανδρέα. Προχωρώντας προς τα μέσα συναντάμε την πηγή της Θεάς και μία πόρτα σφραγισμένη. (26,27) Πίσω από την πόρτα συναντάμε στοά που συνεχίζει από τα αριστερά όπως κοιτάμε και μία σκάλα η οποία οδηγεί σε μία αποθήκη πάνω από το πηγάδι.
Η στοά που συνεχίζει από τα αριστερά δεν είναι προσβάσιμη και μάλλον οδηγεί κάτω από τον παλιό ναό. Δίπλα από την αποθήκη συναντάμε περίεργους εξαερισμούς που λένε ότι μπορεί να ήταν τα 14 παράθυρα που φώτιζαν το υπόγειο θολωτό άντρο της Αρχαίας Θεάς. Σε αυτήν την περιοχή λένε ότι έδρασε ο απόστολος ’γιος Ανδρέας ο οποίος αγίασε το νερό και θεράπευε τους ασθενείς της πόλης.
Έπειτα από το Ναό του Αγίου Ανδρέα κατευθύνθηκα προς το φρούριο του Ρίου λίγο πιο έξω από την πόλη της Πάτρας. Εκεί δικαιώθηκα για τον κόπο μου καθώς ανακάλυψα κάτι πολύ ενδιαφέρον. Φήμες για στοές που ξεκινούσαν μέσα από το κάστρο και οδηγούσαν από έξω από αυτό αποδειχτήκαν αληθινές.
Οι φήμες όμως για στοές που ενώνουν το κάστρο του Ρίου με αυτό της Πάτρας είναι εντελώς αβάσιμες διότι το κάστρο του Ρίου είναι κατά πολύ μεταγενέστερο από αυτό της Πάτρας. Συγκεκριμένα κτίστηκε μαζί με το φρούριο του Αντίρριου από τον Βαγιαζήτ Β' το 1499, το οποίο κατά την αρχαιότητα ήταν ναός αφιερωμένος στον Ποσειδώνα ο οποίος προστάτευε τους ναυτικούς.
Μία στοά ξεκινά με την είσοδο στην κεντρική πύλη του φρουρίου, όπου στη δεξιά πλευρά αρχίζει η στοά.
Κατά την είσοδο στο φρούριο.
Κατά την είσοδο στο φρούριο.
Στην ανατολική πλευρά του κάστρου συναντάμε άλλες δύο στοές.
Η μία από αυτές καταλήγει σε έξοδο έξω από τον περίβολο του κάστρου πάντα στην ανατολική πλευρά ενώ η άλλη προχωρά αρκετά μέτρα και έπειτα σταματά λόγω κατολίσθησης και μπόλικου θαλασσινού νερού, πράγμα που μαρτυρεί ότι η εν λόγω στοά οδηγεί έξω από το κάστρο. Ίσως αν τα νερά βρίσκονταν σε χαμηλότερη στάθμη όντως να παρατηρούσαμε την αρχή ή το τέλος της στοάς. Ενδιαφέρον αποτελεί και η περιήγηση στο εσωτερικό και κύριο μέρος του φρουρίου.
Τέλος αναφέρω κάποια λαογραφικά στοιχεία από τις Παραδόσεις του Νικόλαου Πολίτη που σχετίζονται με την περιοχή της Πάτρας και συσχετίζονται με στοιχειά ή άλλα παράδοξα τα οποία προσπαθούσαν να ερμηνεύσουν με διαφόρους τρόπους οι παλαιοί:
- Η Πέτρα του Κριτή (Παρ. Νο 201): '' Απ' όξω από την πόρτα της εκκλησιάς του Αϊ-Γιαννιού είναι μία πέτρα, που όταν την τρίψεις μ' άλλη πέτρα βρωμά σαν θειάφι. Αυτή είναι η πέτρα που καθόταν ο κριτής όταν καταδίκασε τον άγιο Αντρέα να σταυρωθεί, και από τότε έχει αυτήν την άσχημη μυρουδιά. ''
- Το στοιχειό της Οβριάς (περιοχή οβριά Πατρών, Παρ. Νο 531): '' Παλαιά, σε μια συκιά, φαίνεται πως κάποιος εκάρφωσε ένα στοιχειό από άλλο μέρος, και τούτο είναι το στοιχειό της Οβριάς. Εφανερωνότανε σα βόιδι, και το ακούγανε οι ανθρώποι που εμούγκριζε, αλλά δεν εβάρηγε. Το στοιχειό αυτό εχάθη τώρα.''
- Το στοιχειό του Σαραβαλίου (Παρ. Νο 529): '' Το στοιχειό του Σαραβαλίου επαρουσιαζότανε σα σκυλί και σα φωτιά, και εκαθότανε σ' ένα μεγάλο δέντρο απ' όξω από το χωριό. Πολλές φορές εβλέπανε οι άνθρωποι τη νύκτα απάνου στο δέντρο φωτιά, ή ακούγανε βάβιγμα σκυλιού χωρίς να το βλέπουν. Το στοιχειό αυτό εχάθη, γιατί έπεσε προ καιρού αστροπελέκι απάνου στο δέντρο και το έκαψε, και φαίνεται ως τα σήμερα ξερό το δέντρο.''
- Η Μανολιά (Παρ. Νο 806): '' Μισή ώρα μακριά από το ποτάμι της Λευκάδας, λίγο από πάνου από το δρόμο των Καλαβρύτων, είναι της Μανολιάς το λαγκάδι. Η Μανολιά είναι γυναίκα με μακριά μαλλιά, και κάθεται και χτενίζεται με χρυσό χτένι απάνου στη βρύση, που είναι κει που αρχίζει το λαγκάδι, λίγο παρακάτου, στου Μουσταφά Εφέντη τη βρύση. Αν πάει κανείς το καταμεσήμερο ή τα μεσάνυκτα να πάρει νερό, τον βαρεί και ή πεθαίνει ή τραβάει μακριά αρρώστια. Ένας μία φορά ηθέλησε να την ιδεί, και για τούτο επήρε μαζί του έναν ζουδιάρη που την έβλεπε. Αφού εζύγωσαν κοντά, του λέει ο ζουδιάρης να πάει μπροστά εκείνος, γιατί άμα τον έβλεπε το ζουδιάρη η λάμια, θα έφευγε. Και εκείνος επήγε μπροστά, και ετήραγε στη βρύση και δεν έβλεπε τίποτα. Τότες ο ζουδιάρης έβαλε το χέρι του απάνου του, και αμέσως είδε μία ωραία γυναίκα απάνου στη βρύση, που εχτένιζε τα μαλλιά της, που ήσαν μακριά μακριά και ξανθά. Η Μανολιά γίνεται και ζαγάρι και τέντα. Μια φορά, επί Τουρκίας ακόμη, ο γέρο-Στάθης ο Οβριάτης και ο γερο-Ρίτζης ήσαν δραγάτες εις εκείνον τον τόπο. Ένα απόγιομα είδανε ένα καράβι στην ακροθαλασσσιά, και εκίνησαν να πάνε να ιδούνε μην είναι κοντραμπάσο για να τσιμπήσουν τίποτα. Στο δρόμο απαντήσανε ένα ζαγάρι, στης Μανολιάς το λαγκάδι μέσα, εκεί που πέρναγε ο δρόμος, και τους έκοβε τη στράτα χωρίς να τους βαδίζει. Εκείνοι το νοήσανε πως ήτανε το στοιχειό και δεν εμιλήσανε, αλλά ετράβηξαν το κουμπούρι με το ζερβί χέρι, και εχάθη το ζαγάρι. Αφού επήγανε παρακάτου και επερνάγανε πάλι μες στο λαγκάδι, ακούσανε από πάνω από το κεφάλι τους παπ, παπ, παπ, όπως κάνει η τέντα όταν είναι τεντωμένη και τη φυσάει ο αγέρας. Και ετηράξανε και είδανε αληθινά μία τέντα από πάνω τους. Και τότες έκαμαν το σταυρό τους και εχάθηκε ή τέντα και εγυρίσανε πίσω. Το στοιχειό τούτο έχει τώρα κάμποσον καιρό που εχάθη και δε βαρεί πλια. Και ο κόσμος πηγαίνει άφοβα στη βρύση του Μουσταφά Εφέντη και παίρνει νερό.''
ΠΗΓΗ:explorers.gr
